ΦΩΝΗ ΚΥΠΡΙΩΝ – KIBRISLILAR’IN SESI – CYPRIOTS’ VOICE
KIBRISLILAR’IN SESİ, aşağıdaki açıklamayı Yetkililere ve Kıbrıslılara duyurur:
Ağırlıklı oy sisteminin sürdürülebilir güç paylaşımında araç olarak kullanılması
Geçtiğimiz günlerde Kıbrıs görüşmelerinde ağırlıklı oy kullanım mekanizmasının masaya getirildiği basında yer almıştı. Bu öneri Kıbrıs Türk tarafından şaşırtıcı bir şekilde anında reddedilmiştir.
KIBRISLILAR’IN SESİ, ağırlıklı oy kullanılmasının güç paylaşımının kaçınılmaz bir unsuru olduğuna ve birleşik Kıbrıs’ın yaşayabilmesi için şart olduğuna inanır.
Ağırlıklı oy, bir toplum seçmeninin kendi toplum adayı yanısıra diğer toplumun adayına da oy vermesini içermektedir. Bir toplumun diğer toplum adaylarının üzerindeki etkisi, iki toplum arasında gelişen güven ortamına göre değişken olması planlanabilir.
Güç paylaşımı sistemlerinde ağırlıklı oy kullanılmasını sağlamanın değişik yolları vardır. Bir tanesi, yükselen basamaklar şeklinde bir sistemle başlamaktır; örneğin yüzde 5, 10 veya 20, ve en yüksek seviyeye toplumlar arası güven sağlandıktan sonra erişilebilir. Bir diğeri ise, ağırlıklı oyun parlamentoda olası tıkanıkları aşmak için kullanılması olabilir. Üçüncüsü ise, yüksek yargıçların seçiminde ağırlıklı oyun kullanılması olabilir. Bu seçeneklerin biri veya birden fazlası ayni anda uygulanabilir, veya ilave yöntemler uygulanabilir.
Kıbrıs konusunda ağırlıklı oy bir gerekliliktir. Sayısal farklılıklarına rağmen bu mekanizma her iki toplum üzerinde ayni etkiyi yapmalıdır. Kıbrıslı Rumların tümü Kıbrıs Türk federal seçimlerinde oy kullansalar bile oylarının, toplam Kıbrıslı Türk oylarının yüzde 20’sini (veya daha azı) oluşturacak şekilde düzenlenebilir, ve tersi de geçerlidir. Ağırlıklı oy Kıbrıslı Türk temsilcilerin Kıbrıs Rum çoğunluğu tarafından seçileceği veya bir toplumun diğer toplumun güdümünde olacağı anlamına gelmez.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri 1 Nisan 2003’de Kıbrıs ile ilgili S/2003/398 sayılı raporunda ağırlıklı oy sistemine değinmişti. “Kıbrıs Rum tarafı, ….. Başkan ve Başkan yardımcısının seçimlerinde Kıbrıslı Türklerin lfaydasına olacak şekilde ağırlıklı oy sistemi ile tüm Kıbrıslılar tarafından seçilmesini önermişti. Kıbrıs Türk tarafı, Kıbrıslı Türklerin oyu yüzde 50 olarak hesaplansa dahi bunun gerçek Kıbrıslı bir Türk temsilcinin seçilmesine engel olacağına inandığı için tereddütsüz karşı çıkmıştı. Kıbrıslı Türklerin ağırlıklı oy kullanımına karşı çıkması Birleşmiş Milletler’in seçeneklerini kısıtlamıştı.”
Basına verilen demeçlerinden öğrendiğimize göre, Kıbrıs Türk yönetimi geçmiş dönemlerdeki yönetimler ile ayni tutum içerisinde, bir kez daha 2008 görüşmelerinde ağırlıklı oy kullanımına temelden karşı çıkmaktadır. Oysa ağırlıklı oy kullanımı, toplumlararası işbirliğinin oluşmasına ve kendi toplumlarının ötesinde diğer topluma da hitap edebilen ılımlı adayların tercih edilmesine yardımcı olabilecektir, ve Kıbrıs için son derece gereklidir.
Başlangıçta, yüksek etki seviyesi olan ağırlıklı oy yöntemi ile başlamanın, çözüm karşıtı olan Kıbrıslı adaylara, onların diğer toplumdan hiç oy alamayacakları için, adil olmayacağı öne sürülebilir. Her iki toplumun şahinlerine karşı bir düzenleme aslında iyi bir fikir olabilir ancak bu onların bir çözüm planına karşı “hayır” tutumlarını pekiştirecektir. Bu nedenle başlangıçta karşılıklı güven gelişene kadar, seçimlerde diğer toplumun etkisi düşük seviyede tutulmalıdır. Gerçek olan şudur ki, her iki toplumun milliyetcileri, seçim sistemine yapılacak bir müdahaleye karşı olacaklar ve her zaman ağırlıklı oy sistemine ta başından karşı çıkacaklardır. İki toplum içerisindeki ılımlı kişileri ön plana çıkaran bir sistem olumsuz politikalara yatırım yapan politikacılara da cazip gelmeyecektir. Buna ek olarak ayrıca, ağırlıklı oyun kendi toplumuna karşı sorumluluğu azalttığı ve dolayısı ile çözümün iki kesimlilik karakterini ihlal ettiği iddia edilebilir. Halbuki, kullanılacak sistemin iki yönlü eşit etki yapacağı ve varılacak bir çözümün yaşayabilmasi için şart olduğu dikkate alındığında, bir topluma karşı olan hesap verebilirliliğin diğer toplumun beklentileri ile paralellik içerisinde olması kaçınılmazdır. İşte o zaman, yıpranacak denilen iki bölgelilik, aslında ağırlıklı oy ile korunmuş olur.
Ağırlıklı oy kullanımı “biz ve onlar” düşünce şeklini azaltır ve adayların bir toplumun özel çıkarlarını temsil edeceklerine tüm ülke çıkarlarının temsiliyetine yönelmelerine imkan tanır. Ayrıca ağırlıklı oy sistemi, tüm ülkenin siyasi yaşamına katkı yapmak arzusunda olan sivil toplum örgütlerinin veya siyasi partilerin oluşmasına yardımcı olur. Kişinin kendi toplumuna karşı hesap verebilme ihtiyacı ile diğer toplumdan gelecek motivasyonların ortak paydasında farklı seviyelerde ağırlıklı oy mekanizması tasarlanabilir.
Örneğin, federal kurumlara, parlamentoya, veya başkan / başkan yardımcılığına veya müşterek başkanlığa, herhangi bir toplumdan aday olan herhangi bir kişinin veya siyasi partinin aldığı toplam oy sayısı aşağıdaki kurallar kullanılarak hesaplanabilir:
Toplam KR oylarının, toplam KT oylarına olan oranının 4:1 olduğunu ve etki seviyesinin de yüzde 20 olduğunu varsayalım. Yüzde 5 veya yüzde 10 seviyeleri de kullanılabilir.
Herhangi bir KR veya KT aday, (kişi, ortak liste veya siyasi parti) bir seçimde aşağıdaki oyları alacaktır:
- KR adayın toplam oyları = KR oyları + ((KT oyları x 4) x (20/100)). Eğer (KT oyları x 4) KR oylarından fazla ise, fazla olan oylar dikkate alınmayacaktır.
- KT adayın toplam oyları = KT oyları + ((KR oyları / 4) x (20/100)). Eğer (KR oyları / 4) KT oylarından fazla ise, fazla olan oylar dikkate alınmayacaktır
Bu yöntem ile, ileride toplumlarda oluşabilecek demografik değişikliklerden bağımsız olarak ağırlıklı oy kuralları çalışacaktır. Bu nedenle ağırlıklı oy mekanizması riskleri ve belirsizliği azaltarak varılacak bir çözüm şeklinin yaşayabilmesini sağlayacaktır.
Ağırlıklı oy kullanım yöntemini gözü kapalı reddetmek yerine, iki toplum temsilcisinin, ileride ortaya çıkabilecek tıkanıklıkları da çözebilecek siyasi sistemler üzerinde çalışmaları gerekir. Ağırlıklı oy işte böyle bir sistemdir.
Ağırlıklı oy, politikacıların iki toplum yararına olan ikna edici fikirler üretmeleri için gerekli dinamikleri sağlayacaktır. Ağırlıklı oy kazanım-kazanım ortamını geliştirirken, kazanç-kayıp stratejileri kaybedecektir. Ağırlıklı oy sistemi, politik eşitlik kavramına tersmiş gibi değil, aksine güven artırıcı önlemlere katkı yapacak bir tedbir olarak algılanmalıdır.
KIBRISLILAR’IN SESİ, müzakere masasındaki temsilcilere, geçmişten gelen engelleri bir tarafa bırakarak yüzlerini geleceğe dönmeleri çağrısı yapar.
KIBRISLILARIN SESİ – Basin Bildirisi no 8 –5/1/2009
.